Dag: 3 maart 2010

Een nieuwe week, een nieuw stukje voor GentBlogt over jullie, noorderbuurtjes. Hier de GentBlogtversie, zoals gebruikelijk.

Een Nederbelg burgert in: Politiek

Terwijl u dit leest, gaat Nederland al de hele dag naar de stembus. Niet voor een fonkelnieuwe landelijke regering, zó efficiënt zijn we ook weer niet. De landelijke verkiezingen laten nog een paar maandjes op zich wachten, maar overheersen nu al merkbaar de huidige verkiezingen: die van de gemeenteraden. Gezien de GentBlogt-reeks over de internet-aanwezigheid van de dames en heren politici hier, een voor de hand liggend onderwerp om over te schrijven. Wel een waar ik moeite mee heb. Schoenmaker, blijf bij je leest zegt het wijze spreekwoord, en politiek is mijn leest niet. Maatschappelijk betrokken ben ik wél (zoals u inmiddels waarschijnlijk wel door hebt) maar de politieke praktijk heeft nooit mijn aandacht fatsoenlijk te pakken kunnen krijgen.
Wel ben ik tot op heden altijd een trouwe stemmer geweest. Dat is iets bijzonderder dan het klinkt, want Nederland heeft geen stemplicht, maar een stemrecht. De gang naar de stembus heb ik voor vrijwel alle verkiezingen gemaakt, onder het mom van ‘als je niet stemt, moet je achteraf ook niet klagen over de uitkomst’. En hoewel ik hier in België als voornaamste argument voor de stemplicht hoor dat anders wellicht niemand gaat stemmen, is de opkomst bij de meeste verkiezingen van uw noorderburen vrij hoog (Hier iets meer info). Verwacht wordt ditmaal echter dat het stemrecht zich gaat laten gelden: minder dan de helft van de stemgerechtigden wordt dit keer verwacht op te dagen. En hoewel er nog geen gegevens van bekend zijn, zal de landelijke verkiezing later dit jaar mogelijk op dezelfde desinteresse mogen rekenen.

Ook ikzelf voel inmiddels, na vier kabinetten Balkenende in wat, negen jaar tijd, het cynisme tot diep in mijn ziel. En als ons aller JP – die vast een heel toffe peer is als je ‘m beter leert kennen enzovoorts – nog een vijfde kans krijgt om de boel te verkloten, is dat cynisme bewaarwoord. De reeks kabinetten die Nederland, ondanks wisselende stemuitslagen in vrij stabiele uitkomst qua gezichten van de spelers, het afgelopen decenniumpje heeft zien passeren, heeft een zeer duidelijk ‘fuck you’ naar de stemmende burger uitgesproken; voor, na, en in zekere zin zelfs tijdens de vele verkiezingen. Het is gemakkelijk te denken dat het niets meer uitmaakt en er toch niet meer geluisterd wordt naar de burger van deze democratie, en dat gevoel lijkt me ook moeilijk te weerleggen. Ook voor de aankomende lands-, maar ook de gemeenteraadsverkiezingen (allee, in Tilburg dan toch, waar ik overigens ook nog woon – lang verhaal – en dus mag stemmen) staan dezelfde spelers weer in de coulissen, op hooguit nog enkele verloren ‘goeien’ na, en de lust om op die carrièrebeluste failers nog mijn stem uit te brengen, ontbreekt me volledig.

Ik denk eerlijk gezegd, aangezien eenzelfde gevoel hier in België ook heerst, dat dit toch een teken is dat het huidige partijsysteem zijn beste tijd heeft gehad. De burger is gewoon, niet in de laatste plaats dankzij het internet, zich over allerlei kwesties direct uit te kunnen spreken (polls, reacties op blogs, etc) maar de regeringen worden nog steeds georganiseerd in partijen en semi-arbitrair in het pluche geschoven frontmannen, die dan al dan niet vrolijk toch hun eigen plan trekken in de besluitvorming. Er wordt al voorzichtig geëxperimenteerd met volksraadpleging cq referenda, maar zolang dat nog mondjesmaats gaat (en over abstracte onderwerpen als Europese Grondwetten) verbetert dat niet de kloof tussen burger en politiek.

Ik ben zelf een groot voorstander van het publieke debat. Wat mij betreft de hoofdreden voor vrijheid van meningsuiting: laat iedere burger maar zijn zegje doen. Je ontwijkt er een ‘zij tegen mij’ gevoel mee, je creëert een grotere betrokkenheid bij de maatschappij (wat in Nederland hard ontbreekt tegenwoordig, met de veel verder geïndividualiseerde samenleving dan alhier) tot zelfs de spreekwoordelijke koffieautomaatgesprekken toe, en velen weten meer dan een handvol ‘experts’, uiteindelijk. Natuurlijk schuilt het gevaar van populisme in deze opvatting, maar zoals ik gisteren op café (waar immers alle wereldproblemen tussen de pinten door opgelost worden) opmerkte: geef het totale volk inspraak voor zeg, éénderde; deel die eenderde door de totale populatie en verminder de inspraak met de uiteindelijke opkomst. Oftewel, als enkel een populistische minderheid op een onderwerp stemt, tel het mee, maar wel voor de minderheidsstem die het is, uiteindelijk. Het zal de niet-stemmers leren de populisten serieus te nemen en toch ook maar te gaan stemmen als tegenwoord, en ongeacht de totale uitslag is het ook geen gehéél bindend oordeel, echter wel eentje waar rekening mee gehouden moet worden. Het partijdenken heeft volgens mij echt zijn langste tijd gehad. Natuurlijk is dit maar een dol kroegidee en zeer zeker geen serieuze directe suggestie tot maatschappelijke hervorming, maar ik proef in beide landen uiteindelijk een behoefte eerder aan directe inspraak op issues dan op wie er in een klein zaaltje mag beslissen – laat staan enkel welke kleurtjes er bij elkaar zitten. Ik kan het mis hebben.

Maar het publieke debat, toch volgens mij de hoofdvoorwaarde van een vrije democratie, is volgens mij toch – vooral bij uw noorderbuurtjes – verslapt tot borrelmeningen enerzijds en solipsistische, wereldvreemde besluitneming anderzijds. Men heeft niet meer het gevoel dat ‘de politiek luistert’, en dat kan gevaarlijk broeien in een volk. Als een zogenaamd veenbrandje, zogezegd. Daarom spitste ik ook de oren toen ik op Urgent eerder die avond een aankondiging hoorde van het nieuwste boek van Rik ‘bekende professor uit De Slimste Mens’ Torfs, Wie gaat er dan de wereld redden?. Vanavond in Epsilon vanaf 20:00 uur. Met de door hem uitgesproken hoop dat er over alles gediscussiëerd kan gaan worden. Ik heb het alvast in dikke zwarte letters op mijn kalender staan en ga er zeer zeker heen. Ik hoop mijn lezers daar ook te kunnen horen; maar sowieso staan de reactievelden onder dit stuk als vanouds open voor eenieder die zijn eigen oorzaken en oplossingen wil aandragen voor politieke ontgoocheling. Tijd om u te laten horen, dat dunkt me dan wel dat het is.

Huiswerk ! Ach kom, dat schreef ik reeds: hoe ziet u de oorzaak van politieke ontgoocheling en wat kunnen we eraan doen ?